Passa ai contenuti principali

La guerra contro Giugurta (I) da Sallustio

Bellum scripturus sum (PERIFRASTICA ATTIVA) quod populus Romanus cum Iugurtha rege Numidarum gessit, primum quia magnum et atrox variaque victoria fuit, dehinc quia tunc primum superbiae nobilitatis obviam itum est (si contrastò). Quae contentio divina et humana cuncta permiscuit eoque vecordiae processit ut studiis civilibus bellum atque vastitas Italiae finem faceret. Sed priusquam huiuscemodi rei initium expedio, pauca supra repetam. Bello Punico secundo (ABLATIVO ASSOLUTO), quo dux Carthaginiensium Hannibal post magnitudinem nominis Romani Italiae opes maxime adtriverat, Masinissa rex Numidarum, in amicitiam receptus a P. Scipione, cui postea Africano cognomen ex virtute fuit, multa et praeclara rei militaris facinora fecerat. Ob quae, victis Carthaginiensibus (ABLATIVO ASSOLUTO) et capto Syphace (ABLATIVO ASSOLUTO), cuius in Africa magnum atque late imperium valuit, populus Romanus omnes urbes et agros manu quos ceperat regi dono dedit. Igitur amicitia Masinissae bona atque honesta nobis permansit. Sed imperi vitaeque eius finis idem fuit

(da Sallustio, Bellum Iugurthinum, CAP. 5, 1-5)

TRADUZIONE IN ITALIANO
Mi accingo a scrivere la guerra che il popolo romano condusse contro il re dei Numidi Giugurta, per prima cosa perché fu (una cosa, un fatto) importante e terribile e la vittoria fu incerta, poi perché allora per la prima volta si contrastò l’arroganza della nobiltà. E questa contesa mescolò tutte le cose (valori) umane e divine, e giunse a tal punto di follia che la guerra e la devastazione dell’Italia posero fine alle passioni civili. Ma prima di spiegare l’inizio di un fatto di tale portata ripeterò poche cose più indietro (precedenti). 
Durante la Seconda Guerra Punica, con la quale il comandante dei Cartaginesi, Annibale, aveva rovinato, dopo la grandezza del nome romano, soprattutto le risorse dell’Italia, il re dei Numidi, Massinissa, accolto come amico da Publio Scipione, che poi ebbe (dat. di possesso: a cui poi fu) per il (suo) valore il soprannome di Africano, aveva compiuto molte e famossissime imprese militari. Ed a causa di queste, sconfitti i Cartaginesi e catturato Siface, il cui potere in Africa fu grande e esteso, il popolo romano diede in dono al re tutte le città e i campi che aveva catturato con il manipolo (di soldati). Allora, l’amicizia di Massinissa rimase buona ed onesta verso di noi (nei nostri confronti). Ma la fine della sua vita (la sua morte) fu la stessa (fine) anche del (suo) potere.

Commenti

Post popolari in questo blog

MARZIALE, Per la morte della piccola Eròtion

TRADUZIONE CONTRASTIVA: MARZIALE, Per la morte della piccola Eròtion Epigramma V, 34 Hanc tibi, Fronto pater, genetrix Flaccilla, puellam oscula commendo deliciasque meas, parvola ne nigras horrescat Erotion umbras oraque Tartarei prodigiosa canis. Impletura fuit sextae modo frigora brumae, vixisset totidem ni minus illa dies. Inter tam veteres ludat lasciva patronos et nomen blaeso garriat ore meum. Mollia non rigidus caespes tegat ossa nec illi, terra, gravis fueris : non fuit illa tibi. TRADUZIONI A CONFRONTO TRADUZIONE 1 A te, babbo Frontone, a te, mamma Flaccilla, io pienamente affido questa povera bimba, oggetto dei miei baci e delle gioie mie. Cara piccina! Ch'ella non provi terrore delle Ombre, né delle orrende fauci di Cerbero infernale. Avrebbe ora compiuto il suo sesto gelido inverno, s'ella fosse vissuta altri sei giorni ancora. Oh! Fra i suoi buoni vecchi che ella giochi e ripeta i capricci, e il mio nome balbetti c

I complici di Catilina, Sallustio, 14 I seguaci di Catilina

I complici di Catilina  TESTO LATINO  - S allustio, De coniuratione Catilinae, 14. In tanta tamque corrupta civitate Catilina, id quod factu facillimum erat , omnium flagitiorum atque facinorum circum se tamquam stipatorum catervas habebat . Nam quicumque impudicus adulter ganeo manu ventre pene bona patria laceraverat , quique alienum aes grande conflaverat , quo flagitium aut facinus redimeret , praeterea omnes undique parricidae sacrilegi convicti iudiciis aut pro factis iudicium timentes , ad hoc quos manus atque lingua periurio aut sanguine civili alebat , postremo omnes quos flagitium egestas conscius animus exagitabat , ii Catilinae proximi familiaresque erant . Quod si quis etiam a culpa vacuus in amicitiam eius inciderat , cotidiano usu atque illecebris facile par similisque ceteris efficiebatur . Sed maxime adulescentium familiaritates appetebat : eorum animi molles etiam et [aetate] fluxi dolis haud difficulter capiebantur . Nam ut cuiusque studium ex aetate flagrabat

Un comandante esorta i suoi soldati

VERSIONE DI LATINO Nondum certa Romanis victoria erat ; alia iis supererat moles. Namque multitudo Gallorum, sensum omnem damni exsuperans , integros milites  adversus victorem hostem ciebat ; steterunt que suppresso impetu Romani , et quia iterum fessis subeunda dimicatio erat et quod consul, dum inter primores incautus agitat , laevo umero materi prope traiecto , cesserat parumper ex acie. Iamque omissa cunctando victoria erat , cum consul, vulnere alligato , revectus ad prima signa, "Quid statis , milites?" inquit .«Non cum Latino Sabinoque hoste res est , quem victum armis socium ex hoste fecistis ; in beluas strinximus ferrum; hauriendus aut dandus est sanguis. Propulistis a castris, supina valle praecipites egistis , stratis corporibus hostium superstatis ; complete eadem strage campos qua montes replevistis . Nolite exspectare dum stantes vos fugiant ; inferenda sunt signa et vadendum in hostem». His adhortationibus iterum coorti , milites Romani pellunt loco primos