Passa ai contenuti principali

Vulcano, Mercurio ed Esculapio

Volcani complures esse videntur: primus Caelo natus, ex quo et Minerva genuit Apollinem eum, cuius in tutela Athenas antiqui historici esse dixerunt; secundus Nilo natus Opas, ut Aegyptii appellant, qui custos esse Aegyptii dicitur; tertius ex Iove et Iunone, qui Lemni fabricae traditur praefuisse; quartus Maemalio natus, qui tenuisse insulas propter Siciliam, quae Volcaniae nominantur, videtur. Mercurius unus Caelo patre, Die matre natus, cuius oscenius excitata natura traditur, quod aspectu Proserpinae commotus sit; alter Valentis et Phoronidis filius is, qui sub terris habetur idem Trophonius; tertius Iove natus et Maia, ex quo et Penelopa Pana natum ferunt; quartus Nilo patre, quem Aegyptiis nefarium videtur nominare; quintus, quem colunt Pheneatae, qui Argum dicitur interemisse ob eamque causam in Aegyptum profugisse atque Aegyptiis leges et litteras tradidisse: hunc Aegyptii Theut appellant eodemque nomine anni primus mensis apud eos vocatur. Aesculapiorum primus filiorum Apollinis, quem Arcades colunt, qui specillum invenisse primusque vulnus videtur obligavisse; secundus secundi Mercuri frater: is fulmine percussus dicitur humatus esse Cynosuris; tertius Arsippi et Arsinoae, qui primus purgationem alvi dentisque evolsionem, ut
mihi videtur, invenit, cuius in Arcadia non longe a Lusio flumine sepulcrum et lucus ostenditur.

Legenda: In verde i participi, in giallo gli altri verbi

(tratto da Cicerone - Rhetorica - De Natura Deorum - Liber III)

TRADUZIONE IN ITALIANO
Sembrano esserci numerosi Vulcani: il primo nato dal Cielo, dal quale anche Minerva generò quel (famoso) Apollo, sotto la cui tutela gli antichi storici dissero che stava Atene; il secondo nato dal Nilo, Opas, come (lo) chiamano gli Egizi, che si dice sia il protettore dell'Egitto; il terzo (nato) da Giove e da Giunone, che si tramanda dirigeva l'officina di Lemno; il quarto nato da Memalio, che sembra abbia retto le isole presso la Sicilia, che sono dette Vulcaniane (le Eolie).
Un Mercurio, nato dal padre Cielo, dalla madre Giorno (divinità madre della terra e del cielo), di cui si tramanda la natura eccitata in modo molto osceno, poichè era stato eccitato dall'aspetto di Proserpina; un altro, figlio di Valente e Foronide quello che sotto le terre è ritenuto (essere) il medesimo Trofonio; il terzo nato da Giove e Maia,  dal quale e da Penelope si racconta che (sia) nato Pan; il quarto (nato) dal padre Nilo, che agli Egizi sembra empio nominare; il quinto, che venerano gli abitanti di Feneo, che si dice abbia ucciso Argo e per la qual causa sia fuggito in Egitto e abbia donato (insegnato) agli Egizi le leggi e la letteratura: gli Egizi lo chiamano Theut e con lo stesso nome presso di loro è chiamato il primo mese dell'anno.
Il primo degli Esculapi figli di Apollo, che venerano gli Arcadi, che sembra abbia inventato la sonda e per primo abbia fasciato la ferita; il secondo, fratello del secondo Mercurio: egli, colpito da un fulmine, si dice (sia stato) sepolto a Cinosura; il terzo (figlio) di Arsippo e Arsinoe, che per primo, come mi sembra, inventò la purga della pancia e l'estrazione del dente, del quale in Arcadia non lontano dal fiume Lusio è mostrato il sepolcro e un bosco sacro (a lui dedicato).

Commenti

Post popolari in questo blog

MARZIALE, Per la morte della piccola Eròtion

TRADUZIONE CONTRASTIVA: MARZIALE, Per la morte della piccola Eròtion Epigramma V, 34 Hanc tibi, Fronto pater, genetrix Flaccilla, puellam oscula commendo deliciasque meas, parvola ne nigras horrescat Erotion umbras oraque Tartarei prodigiosa canis. Impletura fuit sextae modo frigora brumae, vixisset totidem ni minus illa dies. Inter tam veteres ludat lasciva patronos et nomen blaeso garriat ore meum. Mollia non rigidus caespes tegat ossa nec illi, terra, gravis fueris : non fuit illa tibi. TRADUZIONI A CONFRONTO TRADUZIONE 1 A te, babbo Frontone, a te, mamma Flaccilla, io pienamente affido questa povera bimba, oggetto dei miei baci e delle gioie mie. Cara piccina! Ch'ella non provi terrore delle Ombre, né delle orrende fauci di Cerbero infernale. Avrebbe ora compiuto il suo sesto gelido inverno, s'ella fosse vissuta altri sei giorni ancora. Oh! Fra i suoi buoni vecchi che ella giochi e ripeta i capricci, e il mio nome balbetti c

I complici di Catilina, Sallustio, 14 I seguaci di Catilina

I complici di Catilina  TESTO LATINO  - S allustio, De coniuratione Catilinae, 14. In tanta tamque corrupta civitate Catilina, id quod factu facillimum erat , omnium flagitiorum atque facinorum circum se tamquam stipatorum catervas habebat . Nam quicumque impudicus adulter ganeo manu ventre pene bona patria laceraverat , quique alienum aes grande conflaverat , quo flagitium aut facinus redimeret , praeterea omnes undique parricidae sacrilegi convicti iudiciis aut pro factis iudicium timentes , ad hoc quos manus atque lingua periurio aut sanguine civili alebat , postremo omnes quos flagitium egestas conscius animus exagitabat , ii Catilinae proximi familiaresque erant . Quod si quis etiam a culpa vacuus in amicitiam eius inciderat , cotidiano usu atque illecebris facile par similisque ceteris efficiebatur . Sed maxime adulescentium familiaritates appetebat : eorum animi molles etiam et [aetate] fluxi dolis haud difficulter capiebantur . Nam ut cuiusque studium ex aetate flagrabat

Un comandante esorta i suoi soldati

VERSIONE DI LATINO Nondum certa Romanis victoria erat ; alia iis supererat moles. Namque multitudo Gallorum, sensum omnem damni exsuperans , integros milites  adversus victorem hostem ciebat ; steterunt que suppresso impetu Romani , et quia iterum fessis subeunda dimicatio erat et quod consul, dum inter primores incautus agitat , laevo umero materi prope traiecto , cesserat parumper ex acie. Iamque omissa cunctando victoria erat , cum consul, vulnere alligato , revectus ad prima signa, "Quid statis , milites?" inquit .«Non cum Latino Sabinoque hoste res est , quem victum armis socium ex hoste fecistis ; in beluas strinximus ferrum; hauriendus aut dandus est sanguis. Propulistis a castris, supina valle praecipites egistis , stratis corporibus hostium superstatis ; complete eadem strage campos qua montes replevistis . Nolite exspectare dum stantes vos fugiant ; inferenda sunt signa et vadendum in hostem». His adhortationibus iterum coorti , milites Romani pellunt loco primos