Passa ai contenuti principali

La sconfitta dei Liguri

Biduo, quo senatum legerunt censores, Q. Fulvius consul profectus in Ligures, per invios montes Ballistae saltus cum exercitu transgressus, signis collatis cum hoste pugnavit; neque tantum acie vicit, sed castris quoque eodem die potitus est. Tria milia ducenti hostium caesi sunt, omnisque ea regio Ligurum in deditionem venit. Consul deditos in campestres agros deduxit omniaque praesidia, quibus opus erat, montibus imposuit. Celeriter et ex provincia litterae Romam venerunt: supplicationes ob eas res gestas in triduum decretae sunt; praetores quadraginta hostiis maioribus per supplicationes rem divinam fecerunt. Ab altero consule L. Manlio nihil memoria dignum in Liguribus est gestum. Galli Transalpini, tria milia hominum, in Italiam transgressi, neminem bello lacessentes agrum a consulibus et senatu petebant, ut pacati sub imperio populi Romani essent. Eos senatus excedere Italia iussit et consulem Q. Fulvium animadvertere in eos, qui principes et auctores transcendendi Alpes fuissent

(da Livio, Ab Urbe Condita, Liber XI, 53 LIII)

In verde i participi; in azzurro gerundi/gerundivi; in giallo tutti gli altri tempi verbali; Sottolineati gli ablativi assoluti

TRADUZIONE IN ITALIANO
In quei due giorni, in cui i censori elessero il Senato, il console Quinto Fulvio, andato in Liguria (lett. nei Liguri), passando con l'esercito 
attraverso gli insuperabili monti del passo Balista, riunite le insegne (altro senso: in battaglia regolare) combattè col nemico; e non soltanto (lo) vinse in battaglia, ma nello stesso giorno si impossessò anche dell'accampamento; 3200 nemici (genitivo in latino: dei nemici) furono uccisi, e tutta quella parte della Liguria (lett. dei Liguri) si arrese (lett. venne alla resa). Il console fece scendere gli arresi al piano (ai campi della pianura) e pose sui monti tutti presidi, ai quali era necessario. Presto anche dalla provincia giunsero a Roma le lettere (la notizia), e furono decretate per questa impresa militare preghiere per 3 giorni; i pretori sacrificarono (lett. fecero un sacrificio) con 40 vittime maggiori durante le preghiere. Dall'altro console Lucio Manlio non fu fatto in Liguria niente degno di memoria. I Galli Transalpini, (in numero di) 3000 (di) uomini, passati in Italia (superando le Alpi), (non) provocando nessuno a battaglia, chiedevano ai consoli e al Senato il terreno, per stare (lett. essere) in quiete sotto l'impero del popolo Romano. Il Senato ordinò loro di uscire dall'Italia e al console Quinto Fulvio di punire coloro che erano stati i capi e gli autori dell'attraversare le Alpi.

profectus = nominativo maschile singolare participio perfetto da proficiscor (participio congiunto)
transgressus = nominativo maschile singolare participio perfetto da transgredior (participio congiunto)
collatis = ablativo neutro plurale participio perfetto da confero (signis Collatis = ablativo assoluto)
pugnavit = 3 pers. sing. perfetto indicativo da pugno
vicit = 3 pers. sing. perfetto indicativo da vinco
potitus est = 3 pers. sing. perfetto indicativo da potior
caesi sunt = 3 pers. plur perfetto indicativo passivo da caedo
venit =  pers. sing. perfetto indicativo da venio
deditos = accusativo plurale participio perfetto da dedo
deduxit = 3 pers. sing. perfetto indicativo da duco
erat = 3 pers. sing. imperfetto indicativo da sum
decretae sunt = 3 pers. plur perfetto indicativo passivo da decerno
fecerunt = 3 pers. plur perfetto indicativo da facio
est gestum = gestum est = 3 pers. sing. perfetto indicativo passivo da gero
transgressi = nominativo maschile plurale participio perfetto da transgredior (participio congiunto)
lacessentes = nominativo maschile plurale participio perfetto da lacesso (participio congiunto)
petebant = 3 pers. plur. imperfetto indicativo da peto
essent = 3 pers. plur. imperfetto congiuntivo da sum
excedere = infinito presente da excedo
iussit  = 3 pers. sing. perfetto indicativo da iubeo
animadvertere = infinito presente da anima-adverto
transcendendi = genitivo gerundio da transcendo (transfer sensi causa = proposizione finale)
fuissent = 3 pers. sing. piuccheperfetto congiuntivo da sum

Commenti

Post popolari in questo blog

MARZIALE, Per la morte della piccola Eròtion

TRADUZIONE CONTRASTIVA: MARZIALE, Per la morte della piccola Eròtion Epigramma V, 34 Hanc tibi, Fronto pater, genetrix Flaccilla, puellam oscula commendo deliciasque meas, parvola ne nigras horrescat Erotion umbras oraque Tartarei prodigiosa canis. Impletura fuit sextae modo frigora brumae, vixisset totidem ni minus illa dies. Inter tam veteres ludat lasciva patronos et nomen blaeso garriat ore meum. Mollia non rigidus caespes tegat ossa nec illi, terra, gravis fueris : non fuit illa tibi. TRADUZIONI A CONFRONTO TRADUZIONE 1 A te, babbo Frontone, a te, mamma Flaccilla, io pienamente affido questa povera bimba, oggetto dei miei baci e delle gioie mie. Cara piccina! Ch'ella non provi terrore delle Ombre, né delle orrende fauci di Cerbero infernale. Avrebbe ora compiuto il suo sesto gelido inverno, s'ella fosse vissuta altri sei giorni ancora. Oh! Fra i suoi buoni vecchi che ella giochi e ripeta i capricci, e il mio nome balbetti c...

I complici di Catilina, Sallustio, 14 I seguaci di Catilina

I complici di Catilina  TESTO LATINO  - S allustio, De coniuratione Catilinae, 14. In tanta tamque corrupta civitate Catilina, id quod factu facillimum erat , omnium flagitiorum atque facinorum circum se tamquam stipatorum catervas habebat . Nam quicumque impudicus adulter ganeo manu ventre pene bona patria laceraverat , quique alienum aes grande conflaverat , quo flagitium aut facinus redimeret , praeterea omnes undique parricidae sacrilegi convicti iudiciis aut pro factis iudicium timentes , ad hoc quos manus atque lingua periurio aut sanguine civili alebat , postremo omnes quos flagitium egestas conscius animus exagitabat , ii Catilinae proximi familiaresque erant . Quod si quis etiam a culpa vacuus in amicitiam eius inciderat , cotidiano usu atque illecebris facile par similisque ceteris efficiebatur . Sed maxime adulescentium familiaritates appetebat : eorum animi molles etiam et [aetate] fluxi dolis haud difficulter capiebantur . Nam ut cuiusque studium ex aetate f...

Un comandante esorta i suoi soldati

VERSIONE DI LATINO Nondum certa Romanis victoria erat ; alia iis supererat moles. Namque multitudo Gallorum, sensum omnem damni exsuperans , integros milites  adversus victorem hostem ciebat ; steterunt que suppresso impetu Romani , et quia iterum fessis subeunda dimicatio erat et quod consul, dum inter primores incautus agitat , laevo umero materi prope traiecto , cesserat parumper ex acie. Iamque omissa cunctando victoria erat , cum consul, vulnere alligato , revectus ad prima signa, "Quid statis , milites?" inquit .«Non cum Latino Sabinoque hoste res est , quem victum armis socium ex hoste fecistis ; in beluas strinximus ferrum; hauriendus aut dandus est sanguis. Propulistis a castris, supina valle praecipites egistis , stratis corporibus hostium superstatis ; complete eadem strage campos qua montes replevistis . Nolite exspectare dum stantes vos fugiant ; inferenda sunt signa et vadendum in hostem». His adhortationibus iterum coorti , milites Romani pellunt loco primos...