Passa ai contenuti principali

Il suicidio di Didone

Eneide IV versi 642-666


At trepida et coeptis immanibus effera Dido 642
sanguineam volvens aciem, maculisque trementes
interfusa genas et pallida morte futura,
interiora domus irrumpit limina et altos 645
conscendit furibunda rogos ensemque recludit
Dardanium, non hos quaesitum munus in usus.
Hic, postquam Iliacas vestes notumque cubile
conspexit, paulum lacrimis et mente morata
incubuitque toro dixitque novissima verba: 650
« Dulces exuviae, dum fata deusque sinebat,
accipite hanc animam meque his exsolvite curis.
Vixi et quem dederat cursum Fortuna peregi,
et nunc magna mei sub terras ibit imago.
Urbem praeclaram statui, mea moenia vidi, 655
ulta virum, poenas inimico a fratre recepi,
felix, heu! nimium felix, si litora tantum
numquam Dardaniae tetigissent nostra carinae».
Dixit, et os impressa toro: « moriemur inultae,
Sed moriamur », ait. « Sic, sic juvat ire sub umbras. 660
Hauriat hunc oculis ignem crudelis ab alto
Dardanus, et nostrae secum ferat omina mortis. »
Dixerat, atque illam media inter talia ferro
collapsam aspiciunt comites, ensemque cruore
spumantem sparsasque manus. It clamor ad alta 665
atria: concussam bacchatur Fama per urbem.


In verde i participi, in giallo gli altri tempi verbali, in azzurro i gerundi o gerundivi, sottolineati gli ablativi assoluti



Traduzione in Italiano: 

Ma Didone, trepidante e fuori di sé per i suoi grandiosi propositi,
roteando gli occhi iniettati di sangue e le guance tremanti macchiate
e pallida per la morte imminente,
 645 irrompe nella parte più interna della casa e sale
furibonda sull'alto rogo ed estrae la spada
dardania (troiana), un dono non richiesto per quest’uso.
Qui, dopo che vide le vesti troiane e il noto letto,
indugiando un po’ nelle lacrime e nel pensiero
650 si gettò sul letto e disse le sue parole estreme:
“O spoglie (sott. a me) care, fino a che i fati e il dio me lo permettevano,
accogliete quest’anima e liberatemi da queste pene.
Ho vissuto e ho percorso qualsiasi cammino che la Sorte mi aveva dato,
e adesso una immagine di me grandiosa andrà sotto terra.
655 Ho fondato una nobile città, ho visto [crescere] le mie mura,
vendicando mio marito ho punito mio fratello (divenuto) a me nemico:
felice, ahimè, troppo felice, se soltanto
le navi dardanie (troiane) non avessero mai toccato le nostre spiagge”.
Disse, e premuta la bocca sul letto gridò: “Morirò invendicata (lett. Moriremo invendicate),
660 ma che io muoia”, dice, “così, così mi piace andare alle ombre.
Il crudele dardano (troiano) veda con (sott. i suoi) occhi questo fuoco dall’alto [sott. mare] e porti con sé i presagi (maledizioni) della mia (lett. nostra) morte”.
Così aveva detto e nel mezzo di tali parole
le ancelle (lett. le compagne) la vedono caduta sulla spada (lett. sul ferro) e [vedono] la spada
665 grondante di sangue e le mani cosparse (di sangue). Si alza un grido
per le alte stanze; la Fama (notizia) imperversa per la città sconvolta.

Commenti

Post popolari in questo blog

MARZIALE, Per la morte della piccola Eròtion

TRADUZIONE CONTRASTIVA: MARZIALE, Per la morte della piccola Eròtion Epigramma V, 34 Hanc tibi, Fronto pater, genetrix Flaccilla, puellam oscula commendo deliciasque meas, parvola ne nigras horrescat Erotion umbras oraque Tartarei prodigiosa canis. Impletura fuit sextae modo frigora brumae, vixisset totidem ni minus illa dies. Inter tam veteres ludat lasciva patronos et nomen blaeso garriat ore meum. Mollia non rigidus caespes tegat ossa nec illi, terra, gravis fueris : non fuit illa tibi. TRADUZIONI A CONFRONTO TRADUZIONE 1 A te, babbo Frontone, a te, mamma Flaccilla, io pienamente affido questa povera bimba, oggetto dei miei baci e delle gioie mie. Cara piccina! Ch'ella non provi terrore delle Ombre, né delle orrende fauci di Cerbero infernale. Avrebbe ora compiuto il suo sesto gelido inverno, s'ella fosse vissuta altri sei giorni ancora. Oh! Fra i suoi buoni vecchi che ella giochi e ripeta i capricci, e il mio nome balbetti c...

I complici di Catilina, Sallustio, 14 I seguaci di Catilina

I complici di Catilina  TESTO LATINO  - S allustio, De coniuratione Catilinae, 14. In tanta tamque corrupta civitate Catilina, id quod factu facillimum erat , omnium flagitiorum atque facinorum circum se tamquam stipatorum catervas habebat . Nam quicumque impudicus adulter ganeo manu ventre pene bona patria laceraverat , quique alienum aes grande conflaverat , quo flagitium aut facinus redimeret , praeterea omnes undique parricidae sacrilegi convicti iudiciis aut pro factis iudicium timentes , ad hoc quos manus atque lingua periurio aut sanguine civili alebat , postremo omnes quos flagitium egestas conscius animus exagitabat , ii Catilinae proximi familiaresque erant . Quod si quis etiam a culpa vacuus in amicitiam eius inciderat , cotidiano usu atque illecebris facile par similisque ceteris efficiebatur . Sed maxime adulescentium familiaritates appetebat : eorum animi molles etiam et [aetate] fluxi dolis haud difficulter capiebantur . Nam ut cuiusque studium ex aetate f...

Un comandante esorta i suoi soldati

VERSIONE DI LATINO Nondum certa Romanis victoria erat ; alia iis supererat moles. Namque multitudo Gallorum, sensum omnem damni exsuperans , integros milites  adversus victorem hostem ciebat ; steterunt que suppresso impetu Romani , et quia iterum fessis subeunda dimicatio erat et quod consul, dum inter primores incautus agitat , laevo umero materi prope traiecto , cesserat parumper ex acie. Iamque omissa cunctando victoria erat , cum consul, vulnere alligato , revectus ad prima signa, "Quid statis , milites?" inquit .«Non cum Latino Sabinoque hoste res est , quem victum armis socium ex hoste fecistis ; in beluas strinximus ferrum; hauriendus aut dandus est sanguis. Propulistis a castris, supina valle praecipites egistis , stratis corporibus hostium superstatis ; complete eadem strage campos qua montes replevistis . Nolite exspectare dum stantes vos fugiant ; inferenda sunt signa et vadendum in hostem». His adhortationibus iterum coorti , milites Romani pellunt loco primos...