Coraggio di Alessandro nel sopportare il dolore
Rege in tabernaculum relato, medici lignum sagittae corpori infixum ita, ut spiculum non moveretur, abscindunt. Corpore deinde nudato, animadverterunt hamos inesse telo, nec aliter id extrahi posse, quam ut vulnus augerent (aliter... quam ut vulnus augerent = in altro modo che allargando la ferita). Ceterum verebantur ne profluvium sanguinis fieret, quippe ingens telum erat et in viscera penetraverat. Critobulus, inter medicos artis eximiae, sed in tanto periculo territus, metuebat ne in ipsius caput parum prosperae curationis recideret eventus. Lacrimantem eum ac metuentem et sollecitudine propemodum exsanguem rex conspexerat: «Quid, inquit, quodve tempus expectas et cur non quam primum hoc dolore me liberas? An times ne reus sis, cum insanabile vulnus acceperim?». At Critobulus tandem, vel finito vel dissimulato metu, hortari eum coepit ut se continendum praeberet, dum spiculum evelleret: etiam levem corporis motum noxium fore. Rex, sicut praeceptum erat, sine metu praebuit corpus.
Quando il re fu riportato nella tenda, i medici tagliarono il legno della freccia conficcato nel corpo così che la punta non si muovesse. Poi, spogliato il corpo, si accorsero che c’erano degli uncini nel dardo e che non poteva essere estratto in altro modo che allargando la ferita. Del resto, temevano che accadesse un flusso di sangue (cioè un’emorragia), poiché l’arma era grande ed era penetrate nelle viscere. Critobulo, tra i medici di straordinaria abilità, ma terrorizzato in un pericolo così grande, temeva che l’esito di una cura poco favorevole ricadesse sulla sua (dello stesso) testa. Il re lo aveva visto piangente e preoccupato e quasi pallido per la preoccupazione: «Che cosa» disse «o quale momento aspetti, e perché non mi liberi quanto prima possibile da questo dolore? Forse temi di essere colpevole, se ho ricevuto una ferita incurabile?». Ma Critobulo, infine, o passata o nascosta la paura, cominciò a esortarlo a concedersi da tenersi fermo, mentre estraeva la punta: anche un lieve movimento del corpo sarebbe stato dannoso. Il re, come (gli) era stato raccomandato, offrì il corpo senza timore.
Analisi del periodo
Rege in tabernaculum relato, medici lignum sagittae corpori infixum ita, ut spiculum non moveretur, abscindunt.
• Subordinata temporale: Rege in tabernaculum relato (ablativo assoluto)
• Participio attributivo: Infixum
• Principale: medici ... abscindunt
• Subordinata consecutiva: ut spiculum non moveretur
Corpore deinde nudato, animadverterunt hamos inesse telo, nec aliter id extrahi posse, quam ut vulnus augerent (aliter... quam ut vulnus augerent = in altro modo che allargando la ferita).
• Subordinata temporale: corpore nudato (ablativo assoluto)
• Principale: animadverterunt
• Subordinata infinitiva oggettiva: hamos inesse telo
• Subordinata infinitiva oggettiva: nec aliter id extrahi posse,
• Subordinata comparativa: quam ut vulnus augerent
Ceterum verebantur ne profluvium sanguinis fieret, quippe ingens telum erat et in viscera penetraverat.
• Principale: Ceterum verebantur
• Subordinata completiva retta da vereor: ne profluvium sanguinis fieret
• Subordinata causale: quippe ingens telum erat et in viscera penetraverat
Critobulus, inter medicos artis eximiae, sed in tanto periculo territus, metuebat ne in ipsius caput parum prosperae curationis recideret eventus.
• Principale: Critobulus ... metuebat
• Subordinata completiva retta da metuo: ne ... recideret eventus
Lacrimantem eum ac metuentem et sollecitudine propemodum exsanguem rex conspexerat
• Principale: rex conspexerat
• Lacrimantem e metuentem = participi con valori temporale
«Quid, inquit, quodve tempus expectas et cur non quam primum hoc dolore me liberas? An times ne reus sis, cum insanabile vulnus acceperim?».
Inquit = principale
Discorso DIRETTO
Interrogative dirette: quid ...? quodve tempus ...? cur non ...? an times ...?
• Subordinata completiva retta da timeo: ne reus sis
• Subordinata condizionale: cum insanabile vulnus acceperim
At Critobulus tandem, vel finito vel dissimulato metu, hortari eum coepit ut se continendum praeberet, dum spiculum evelleret: etiam levem corporis motum noxium fore.
• Principale: At Critobulus ... coepit
• Ablativo assoluto: vel finito vel dissimulato metu
• Subordinata infinitiba: hortari eum
• Subordinata completiva retta da hortor: ut se continendum praeberet
• Subordinata temporale: dum spiculum evelleret
• Subordinata infinitiva: etiam levem corporis motum noxium fore
Rex, sicut praeceptum erat, sine metu praebuit corpus.
• Principale: Rex ... praebuit corpus
• Subordinata modale: sicut praeceptum erat
Paradigmi dei verbi
• relato → refero, fers, rettuli, relatum, referre composto di fero
• abscindunt → abscindo, is, abscidi, abscissum, abscindere
• moveretur → moveo, es, movi, motum, movere
• nudato → nudo, as, nudavi, nudatum, nudare
• animadverterunt → animadverto, is, animadverti, animadversum, animadvertere
• inesse → insum, ines, infui, inesse (composto di sum)
• extrahi → extraho, is, extraxi, extractum, extrahere
• Possum, potes, potui, posse composto di sum
• augere → augeo, es, auxi, auctum, augere
• verebantur → vereor, eris, veritus sum, vereri deponente
• fieret → fio, fis, factus sum, fieri
• erat → sum, es, fui, esse
• penetraverat → penetro, as, penetravi, penetratum, penetrare
• metuebat → metuo, is, metui, metuere
• recideret → recido, is, recidi, recasum, recidere
• conspexerat → conspicio, is, conspexi, conspectum, conspicere verbo io -io
• inquit → inquam, inquis, inquit, inquiunt (verbo difettivo)
• expectas → expecto, as, expectavi, expectatum, expectare
• liberas → libero, as, liberavi, liberatum, liberare
• times → timeo, es, timui, timere
• sis → sum, es, fui, esse (congiuntivo presente)
• acceperim → accipio, is, accepi, acceptumm accipere verbo in -io
• coepit → coepi, coepisse, —, — (verbo difettivo)
• praeberet → praebeo, es, praebui, praebitum, praebere
• evelleret → evello, is, evelli, evulsum, evellere
• fore → sum, es, fui, esse (infinito futuro)
• praebuit → praebeo, es, praebui, praebitum, praebere
• erat → sum, es, fui, esse
Commenti
Posta un commento