CulturalMente

 Senofonte - Pace, benessere e dignità Εἰ δέ τις αὖ εἰς χρήματα κερδαλεώτερον νομίζει εἶναι τῇ πόλει πόλεμον ἢ εἰρήνην, ἐγὼ μὲν οὐκ οἶδα πῶς ἂν ἄμεινον ταῦτα κριθείη ἢ εἴ τις τὰ προγεγενημένα ἐπανασκοποίη τῇ πόλει πῶς ἀποβέβηκεν. Εὑρήσει γὰρ τό τε παλαιὸν ἐν εἰρήνῃ μὲν πάνυ πολλὰ χρήματα εἰς τὴν πόλιν ἀνενεχθέντα, ἐν πολέμῳ δὲ ταῦτα πάντα καταδαπανηθέντα• γνώσεται δὲ καὶ ἐν τῷ νῦν χρόνῳ διὰ μὲν τὸν πόλεμον καὶ τῶν προσόδων πολλὰς ἐκλειπούσας καὶ τὰς εἰσελθούσας εἰς παντοδαπὰ πολλὰ καταδαπανηθείσας, ἐπεὶ δὲ εἰρήνη γεγένηται, ηύξημένας τε τὰς προσόδους, καὶ ταύταις ἐξὸν τοῖς πολίταις χρῆσθαι ὅ τι βούλοιντο. Εἰ δέ τίς με ἐπερωτώῃ• «Η καί, ἄν τις ἀδικῇ τὴν πόλιν, λέγεις ὡς χρὴ καὶ πρὸς τοῦτον εἰρήνην ἄγειν;». Οὐκ ἂν φαίην• ἀλλὰ μᾶλλον λέγω ὅτι πολὺ θᾶττον ἂν τιμωροίμεθα αὐτούς, εἰ μηδένα παρέχοιμεν ἀδικοῦντα• οὐδένα γὰρ ἂν ἔχοιεν σύμμαχον. Se si crede che in ambito finanziario la guerra sia più redditizia della pace per la città, io non so come si potrebbe valutare questa questione meg...

 Cicerone    Tusculanae disputationes, liber Tertius – 1      Quidnam esse, Brute, causae putem, cur, cum constemus ex animo et corpore, corporis curandi tuendique causa quaesita sit ars atque eius utilitas deorum inmortalium inventioni consecrata, animi autem medicina nec tam desiderata sit, ante quam inventa, nec tam culta, posteaquam cognita est, nec tam multis grata et probata, pluribus etiam suspecta et invisa? An quod corporis gravitatem et dolorem animo iudicamus, animo morbum corpore non sentimus? Ita fit ut animus de se ipse tum iudicet, cum id ipsum, quo iudicatur, aegrotet.      Qual mai causa dovrei pensare che esiste, o Bruto, perché, risultando di anima e di corpo, si sia cercata un'arte per curare e proteggere il corpo e la sua utilità (sia stata) consacrata all'invenzione degli dei immortali, la medicina dell'anima al contrario non ugualmente è stata desiderata, prima di essere scoperta, nè tanto coltivata, dopo che fu co...

 Versione di Latino  Traduzione in italiano e analisi del periodo  Testo latino Pueri regendi sunt hominibus prudentissimis et probis, quia ipsi quid faciendum vel fugiendum aut omittendum sit plerumque ignorant vel incerti sunt. At saepe pueri, cum (benché) semper eis servanda sint praecepta et consilia seniorum et parentum, aures libenter praebent hominibus improbis et fallacibus. Nam inest in puerili aetate mirabile quoddam studium novarum rerum et insuetorum itinerum. Hoc autem studium quodammodo iustum et secundum naturam esse haud dubie dicimus; sed adulescentibus, cum nova itinera et ignota ingressuri sunt, non ex certis finibus egrediendum est, ultra quos non licet consistere rectum. Nam adulescentuli similes videntur (sembrano) teneris arbusculis, quas regendas esse dicimus palis robustis, qui ventorum et imbrium vim sustineant. At multi adulescentuli putant se dedecus accepturos vel risum moturos esse oboedientia, et malunt errare et decipi: tandem vero eis paen...

 Coraggio di Alessandro nel sopportare il dolore Rege in tabernaculum relato, medici lignum sagittae corpori infixum ita, ut spiculum non moveretur, abscindunt. Corpore deinde nudato, animadverterunt hamos inesse telo, nec aliter id extrahi posse, quam ut vulnus augerent (aliter... quam ut vulnus augerent = in altro modo che allargando la ferita). Ceterum verebantur ne profluvium sanguinis fieret, quippe ingens telum erat et in viscera penetraverat. Critobulus, inter medicos artis eximiae, sed in tanto periculo territus, metuebat ne in ipsius caput parum prosperae curationis recideret eventus. Lacrimantem eum ac metuentem et sollecitudine propemodum exsanguem rex conspexerat: «Quid, inquit, quodve tempus expectas et cur non quam primum hoc dolore me liberas? An times ne reus sis, cum insanabile vulnus acceperim?». At Critobulus tandem, vel finito vel dissimulato metu, hortari eum coepit ut se continendum praeberet, dum spiculum evelleret: etiam levem corporis motum noxium fore. Rex...

 Cesare esprime il suo parere sulla pena da infliggere ai Catilinari Tum D. Iunius Silanus, de eis qui in custodiis tenebantur, et praeterea de L. Cassio, P. Furio, P. Umbreno, Q. Annio, si deprehensi essent (= se fossero stati catturati), supplicium sumendum esse decreverat. Sed Caesarem, ubi ad eum ventum est, gravitas rei non fugit; sic ille locutus est: «Omnes homines, patres conscripti, qui de rebus dubiis consultant, ab odio, amicitia, ira atque misericordia vacuos esse decet. Haud facile animus verum discernit ubi illi sensus officiunt, neque quisquam libidini et usui simul parere potuit. Ubi intenderis ingenium, illud valet, sed, si libido te possidet, ea dominatur, animus nihil valet. Memorare possum, patres conscripti, quae reges atque populi, ira aut misericordia impulsi, male consuluerint; sic eos saepe consiliorum quae ceperunt paenituit». Allora Decimo Giunio Silano, riguardo a quelli che erano tenuti in prigione, e inoltre riguardo a Lucio Cassio, Publio Furio, Publi...

 Gli antichi Romani imitavano le istituzioni degli altri popoli se le ritenevano buone Maiores nostri, patres conscripti, neque consilii neque audaciae eguere; neque superbia impediebat, quominus aliena instituta, si proba erant, imitarentur. Arma atque tela militaria a Samnitibus, insignia magistratuum a Tuscis pleraque sumpserunt. Postremo, si quid apud socios aut hostes idoneum videbatur, non recusabant quin cum summo studio domi exsequerentur: imitari quam invidere bonis malebant. Sed eodem illo tempore, Graeciae morem imitati, verberibus animadvertebant in cives, de condemnatis summum supplicium sumebant. Postquam res publica adolevit et multitudine civium factiones valuerunt, tum lex Porcia aliaeque leges paratae sunt, quibus exilium damnatis permissum est. Traduzione italiana I nostri antenati, o senatori (Padri Coscritti), non mancarono né di saggezza né di audacia; né la superbia impediva che imitassero le istituzioni altrui, se erano valide. Assunsero armi e strumenti mil...