Passa ai contenuti principali

Carme 1 di Catullo

Dedica a Cornelio Nepote

Cui dono lepidum novum libellum
arida modo pumice expolitum?
Corneli, tibi: namque tu solebas
meas esse aliquid putare nugas,
iam tum, cum ausus es unus Ìtalorum
omne aevum tribus explicare cartis,
doctis, Iuppiter, et laboriosis.
Quare habe tibi quidquid hoc libelli
qualecumque; quod, o patrona virgo,
plus uno maneat perenne saeclo.

TRADUZIONE IN ITALIANO
A chi dono il nuovo bel libretto
appena levigato dalla ruvida pomice?
O Cornelio, a te: infatti tu eri solito
ritenere che le mie poesiette valessero qualcosa,
già allora, quando osasti, solo tra gli Italici,
trattare tutta la storia in tre tomi
eruditi, per Giove, e che ti sono costati fatica.
Perciò accetta questo libretto per quel che è
e per quel che vale; ed esso, o vergine protettrice,
possa durare nel tempo per più di una sola generazione


ANALISI

Cui = dativo del pronome interrogativo quis?, quid?
dono = presente indicativo 1 persona singolare = usa l'indicativo perché sa con certezza a chi vuole donare il suo libro.
lepidum novum libellum = OMOTELEUTO IN -UM; libellum è accusativo del diminutivo libellus di liber; l'aggettivo lepidum richiama il sostantivo lepos tipico della poesia neoterica; novum si riferisce alla novità del contenuto poetico.
modo = avverbio
arida pumice = ablativo di causa efficiente
expolitum = participio perfetto accusativo maschile singolare da EXPOLIO
Corneli = vocativo in -i perchè Cornelius fa parte dei nomi-eccezioni della seconda declinazione uscenti in -ius.
tibi = dativo del pronome personale di 2 persona singolare (tu, tui, tibi, te, te)
tu solebas = imperfetto indicativo 2 persona singolare da SOLEO, ES, SOLITUS SUM, SOLERE (semideponente)
meas esse aliquid putare nugas = IPERBATO meas/nugas che vuol mettere in risalto l'orgoglio per la propria creazione = ricostruzione della frase: putare meas nugas esse aliquid 
iam tum = avverbi di tempo
cum ausus es = cum + indicativo = proposizione temporale: ausus es = perfetto indicativo 2 pers. sing. da AUDEO, ES, AUSUS SUM, AUDERE (semideponente)
unus = aggettivo numerale = unus, una, unum (fa parte degli aggettivi pronominali, per cui al genitivo  sing. esce in -ius e al dativo sing. in -i)
Italorum = genitivo partitivo
omne aevum = accusativo sing. neutro
tribus cartis = ablativo di luogo: tribus è l'ablativo dell'aggettivo numerale tres, tres, tria; cartis è un grecismo da carta è un grecismo che in greco indica il papiro
explicare = infinito presente con duplice significato "trattare" e "scrivere"
doctis et laboriosis = aggettivi in ablativo, riferiti a cartis
Iuppiter = interiezione del nome difettivo di 3 declinazione Iuppiter, Iovis, Iovi, Iovem, Iuppiter, Iove
Quare = avverbio
habe = imperativo presente 2 pers. sing. di HABEO
tibi = dativo etico del pronome personale di 2 persona singolare (tu, tui, tibi, te, te)
quidquid = aggettivo indefinito quisquis, quidquid
hoc libelli libelli genitivo partitivo retto da hoc
qualecumque = aggettivo indefinito
quod = nesso relativo da tradurre come et hoc
o patrona virgo = vocativo, richiama la musa protettrice dei poeti
plus = comparativo neutro di Multus, a, um
uno/saeclo = IPERBATO = ablativo = secondo termine di paragone
maneat = congiuntivo ottativo = congiuntivo presente 3 persona singolare da MANEO
perenne = predicativo, aggettivo neutro riferito al libellus 

Commenti

Post popolari in questo blog

MARZIALE, Per la morte della piccola Eròtion

TRADUZIONE CONTRASTIVA: MARZIALE, Per la morte della piccola Eròtion Epigramma V, 34 Hanc tibi, Fronto pater, genetrix Flaccilla, puellam oscula commendo deliciasque meas, parvola ne nigras horrescat Erotion umbras oraque Tartarei prodigiosa canis. Impletura fuit sextae modo frigora brumae, vixisset totidem ni minus illa dies. Inter tam veteres ludat lasciva patronos et nomen blaeso garriat ore meum. Mollia non rigidus caespes tegat ossa nec illi, terra, gravis fueris : non fuit illa tibi. TRADUZIONI A CONFRONTO TRADUZIONE 1 A te, babbo Frontone, a te, mamma Flaccilla, io pienamente affido questa povera bimba, oggetto dei miei baci e delle gioie mie. Cara piccina! Ch'ella non provi terrore delle Ombre, né delle orrende fauci di Cerbero infernale. Avrebbe ora compiuto il suo sesto gelido inverno, s'ella fosse vissuta altri sei giorni ancora. Oh! Fra i suoi buoni vecchi che ella giochi e ripeta i capricci, e il mio nome balbetti c

I complici di Catilina, Sallustio, 14 I seguaci di Catilina

I complici di Catilina  TESTO LATINO  - S allustio, De coniuratione Catilinae, 14. In tanta tamque corrupta civitate Catilina, id quod factu facillimum erat , omnium flagitiorum atque facinorum circum se tamquam stipatorum catervas habebat . Nam quicumque impudicus adulter ganeo manu ventre pene bona patria laceraverat , quique alienum aes grande conflaverat , quo flagitium aut facinus redimeret , praeterea omnes undique parricidae sacrilegi convicti iudiciis aut pro factis iudicium timentes , ad hoc quos manus atque lingua periurio aut sanguine civili alebat , postremo omnes quos flagitium egestas conscius animus exagitabat , ii Catilinae proximi familiaresque erant . Quod si quis etiam a culpa vacuus in amicitiam eius inciderat , cotidiano usu atque illecebris facile par similisque ceteris efficiebatur . Sed maxime adulescentium familiaritates appetebat : eorum animi molles etiam et [aetate] fluxi dolis haud difficulter capiebantur . Nam ut cuiusque studium ex aetate flagrabat

Un comandante esorta i suoi soldati

VERSIONE DI LATINO Nondum certa Romanis victoria erat ; alia iis supererat moles. Namque multitudo Gallorum, sensum omnem damni exsuperans , integros milites  adversus victorem hostem ciebat ; steterunt que suppresso impetu Romani , et quia iterum fessis subeunda dimicatio erat et quod consul, dum inter primores incautus agitat , laevo umero materi prope traiecto , cesserat parumper ex acie. Iamque omissa cunctando victoria erat , cum consul, vulnere alligato , revectus ad prima signa, "Quid statis , milites?" inquit .«Non cum Latino Sabinoque hoste res est , quem victum armis socium ex hoste fecistis ; in beluas strinximus ferrum; hauriendus aut dandus est sanguis. Propulistis a castris, supina valle praecipites egistis , stratis corporibus hostium superstatis ; complete eadem strage campos qua montes replevistis . Nolite exspectare dum stantes vos fugiant ; inferenda sunt signa et vadendum in hostem». His adhortationibus iterum coorti , milites Romani pellunt loco primos