Seneca – De Beneficiis V, 18.
Ut scias, per se expetendam esse grati animi affectionem, per se fugienda res est ingratum esse: quoniam nihil aeque concordiam humani generis dissociat ac distrahit, quam hoc uitium. Nam quo alio tuti sumus, quam quod mutuis iuuamur officiis? hoc uno instructior uita contraque incursiones subitas munitior est beneficiorum commercio. Fac nos singulos: quid sumus? praeda animalium et uictimae, ac imbecillissimus et facillimus sanguis. Quoniam ceteris animalibus in tutelam sui satis uirium est; quaecumque uaga nascuntur, et actura uitam segregem, armata sunt hominem imbecillitas cingit: non unguium uis, non dentium, terribilem ceteris fecit: nudum et infirmum societas munit. Duas res dedit, quae illum obnoxium, ualidissimum facerent: rationem et societatem. Itaque qui par esse nulli posset, si seduceretur, rerum potitur. Societas illi dominium omnium animalium dedit : societas terris genitum in alienae naturae transmisit imperium, et dominari etiam in mari iussit. Haec morborum impetus arcuit, senectuti adminicula prospexit, solatia contra dolores dedit: haec fortes nos facit, quod licet eam aduersus fortunam aduocare. Hanc tolle et unitatem generis humani, qua uita sustinetur, scindes; tolletur autem, si efficies ut ingratus animas non per se uitandus sit, sed quia aliud illi timendum est. Quam multi sont enim, quibus ingratis esse tuto licet! Denique ingratum uoco, quisquis metu gratus est.
Affinché tu lo sappia: si deve pretendere la gratitudine, si deve fuggire l'ingrato: poiché nulla mina e compromette la concordia tra gli uomini quanto questa mancanza. Infatti, da quale altra cosa siamo protetti se non dal fatto che traiamo vantaggio dai doveri reciproci?
La vita è più sicura e più difesa contro gli attacchi improvvisi solo da questo scambio di benefici.
Prendi noi da soli: cosa siamo?
Preda e vittime degli animali, sangue debole e facile oltre misura.Infatti gli altri esseri viventi hanno sufficienti forze per difendersi; tutti quelli che nascono nomadi e destinati a condurre vita isolata, sono armati: la debolezza circonda l'uomo: la forza delle unghie, dei denti non lo ha reso temibile per gli altri: la vita associata difende un essere nudo e insicuro.
Due cose gli ha dato che da sottomesso lo rendessero fortissimo: la ragione e la società. Così colui che non potrebbe essere pari a nessuno, se vivesse separato, acquista potere.
La vita associata gli ha dato il dominio su tutti gli animali: la socialità ha conferito a un essere generato dalla terra il potere su una diversa natura,e gli ha imposto di dominare anche sul mare. Questa ha allontanato l'assalto delle malattie, ha predisposto aiuti alla vecchiaia, ha donato conforto contro i dolori: questa ci rende forti, perché è possibile invocarla contro la sorte.
Togli questa: scinderai anche l'unità del genere umano, su cui la vita si regge; sarà tolta in verità, se farai sì che l'animo ingrato non sia evitato di per sè, ma perché si deve temere un'altra cosa.
Quanti sono, infatti, gli ingrati ai quali è possibile essere al sicuro!
Insomma, definisco ingrato chiunque è grato per timore.
Commenti
Posta un commento