Passa ai contenuti principali

Post

Visualizzazione dei post da novembre, 2025

La morte di Arianna

Argomento: Arianna, abbandonata da Teseo, muore durante il parto. Τὸν γὰρ Θησέα φησὶν ὑπὸ χειμῶνος εἰς Κύπρον ἐξενεχθέντα, καὶ τὴν ᾿Αριάδνην ἔγκυον ἔχοντα, φαύλως δὲ διακειμένην ὑπὸ τοῦ σάλου καὶ δυσφοροῦσαν, ἐκβιβάσαι μόνην, αὐτὸν δὲ τῷ πλοίῳ βοηθοῦντα πάλιν εἰς τὸ πέλαγος ἀπὸ τῆς γῆς φέρεσθαι. Τὰς οὖν ἐγχωρίους γυναῖκας τὴν ᾿Αριάδνην ἀναλαβεῖν καὶ περιέπειν ἀθυμοῦσαν ἐπὶ τῇ μονώσει, καὶ γράμματα πλαστὰ προσφέρειν ὡς τοῦ Θησέως γράφοντος αὐτῇ, καὶ περὶ τὴν ὠδῖνα συμπονεῖν καὶ βοηθεῖν, ἀποθανοῦσαν δὲ θάψαι μὴ τεκοῦσαν. Ἐπελθόντα δὲ τὸν Θησέα καὶ περίλυπον γενόμενον, τοῖς μὲν ἐγχωρίοις ἀπολιπεῖν χρήματα, συντάξαντα θύειν τῇ ᾿Αριάδνῃ, δύο δὲ μικροὺς ἀνδριαντίσκους ἱδρύσασθαι, τὸν μὲν ἀργυροῦν, τὸν δὲ χαλκοῦν.  Traduzione Dicono che Teseo, spinto da una tempesta, fu portato a Cipro, e mentre Arianna era incinta e in cattive condizioni a causa del mare agitato e del malessere. Teseo la fece scendere da sola dall’imbarcazione e lui stesso, aiutato da una nave, tornò in mare allontanando...

Leucippo: gli atomi

 Leucippo: atomi, non divinità  Ουδέν χρήμα μάτην γίγνεται, αλλά πάντα εκ λόγου τε και υπ’ανάγκης.    Leucippo (attribuito), framm. DK 67 B1 “Nessuna cosa accade invano, tutto avviene secondo ragione e necessità.”

Marco Aurelio Consigli Morali

  Marco Aurelio Antonino  Consigli morali Versione Greco Εἰ μὲν κρεῖττον εὑρίσκεις ἐν τῷ ἀνθρωπίνῳ βίῳ δικαιοσύνης, ἀληθείας, σωφροσύνης, ἀνδρείας καὶ καθάπαξ τοῦ ἀρκεῖσθαι ἑαυτῇ τὴν διάνοιάν σου, ἐν οἷς κατὰ τὸν λόγον τὸν ὀρθὸν πράσσοντά σε παρέχεται, καὶ [ἐν] τῇ εἱμαρμένῃ ἐν τοῖς ἀπροαιρέτως ἀπονεμομένοις˙ εἰ τούτου, φημί, κρεῖττόν τι ὁρᾷς, ἐπ ἐκεῖνο ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς τραπόμενος τοῦ ἀρίστου εὑρισκομένου ἀπόλαυε. εἰ δὲ μηδὲν κρεῖττον φαίνεται αὐτοῦ τοῦ ἐνιδρυμένου ἐν σοὶ δαίμονος, τάς τε ἰδίας ὁρμὰς ὑποτεταχότος ἑαυτῷ καὶ τὰς φαντασίας ἐξετάζοντος καὶ τῶν αἰσθητικῶν πείσεων, ὡς ὁ Σωκράτης ἔλεγεν, ἑαυτὸν ἀφειλκυκότος καὶ τοῖς θεοῖς ὑποτεταχότος ἑαυτὸν καὶ τῶν ἀνθρώπων προκηδομένου˙ εἰ τούτου πάντα τὰ ἄλλα μικρότερα καὶ εὐτελέστερα εὑρίσκεις, μηδενὶ χώραν δίδου ἑτέρῳ, πρὸς ὃ ῥέψας ἅπαξ καὶ ἀποκλίνας οὐκέτι ἀπερισπάστως τὸ ἀγαθὸν ἐκεῖνο, τὸ ἴδιον καὶ τὸ σόν, προτιμᾶν δυνήσῃ. ἀντικαθῆσθαι γὰρ τῷ λογικῷ καὶ πολιτικῷ ἀγαθῷ οὐ θέμις οὐδ ὁτιοῦν ἑτερογενές, οἷον τὸν παρὰ τῶν πολλῶν ἔπ...

Plutarco – Alessandro e Diogene

 Plutarco – Alessandro e Diogene Versione testo greco Εις δε τον Ισθμον των Ελληνων συλλεγεντων και ψηφισαμενων επι Περσας μετ' Αλεξανδρου στρατευειν, ηγεμων ανηγορευθη. Πολλων δε και πολιτικων ανδρων και φιλοσοφων απηντηκοτων αυτω και συνηδομενων, ηλπιζε και Διογενην τον Σινωπεα τουτο ποιησειν διατριβοντα περι Κορινθον. Ως δε εκεινος ελαχιστον Αλεξανδρου λογον εχων εν τω Κρανειω σχολην ηγεν, αυτος επορευετο προς αυτον ετυχε δε κατακειμενος εν ηλιω. Και μικρον μεν ανεκαθισεν, ανθρωπων τοσουτων επερχομενων, και διεβλεψεν εις τον Αλεξανδρον. Ως δε εκεινος, ασπασαμενος και προσειπων αυτον, ηρωτησεν ει τινος τυγχανει δεομενος· «Μικρον», ειπεν, «απο του ηλιου μεταστηθι». Προς τουτο λεγεται τον Αλεξανδρον ουτω διατεθηναι και θαυμασαι την υπεροψιαν και το μεγεθος του ανδρος, ωστε, των περι αυτον, ως απηεσαν, διαγελωντων και σκωπτοντων, «Αλλα μην εγω, » ειπεν, «ει μη Αλεξανδρος ημην, Διογενης αν ημην». Traduzione in italiano  Essendosi i Greci radunati all'Istmo e avendo decretato di ...

Catullo: Carme 43

 Catullo: Carme 43 Testo latino  Salve, nec minimo puella naso nec bello pede nec nigris ocellis nec longis digitis nec ore sicco nec sane nimis elegante lingua. Decoctoris amica Formiani, ten provincia narrat esse bellam? Tecum Lesbia nostra comparatur? O saeclum insapiens et infacetum! Traduzione in italiano       Salve, ragazza, non (hai) il naso piccolo, né il piede bello, né gli occhi neri, né le dita lunge, né la bocca stretta, né un modo di parlare preciso o troppo elegante, amica di Formiano il fallito. E in provincia si dice che sei bella, e ti paragonano alla mia Lesbia? O tempi ignoranti e grossolani!     Salve, ragazza, non (hai) il naso piccolo, né il piede bello, né gli occhi neri, né le dita lunge, né la bocca stretta, né un modo di parlare preciso o troppo elegante, amica di Formiano il fallito. E in provincia si dice che sei bella, e ti paragonano alla mia Lesbia? O tempi  ignoranti e grossolani!

Asino e vecchio pastore

 Autore: Fedro  Fedro attraverso questa favola vuole far capire che ai poveri non interessa minimamente se i governatori cambiano, dato che la loro misera condizione resta immutata. Questo è ciò che accade spesso con la politica.     In principatu commutando civium nihil praeter domini nomen mutant pauperes. Id esse verum, parva haec fabella indicat.  Asellum in prato timidus pascebat senex. Is hostium clamore subito territus suadebat asino fugere, ne possent capi. At ille lentus 'Quaeso, num binas mihi clitellas impositurum victorem putas?' Senex negavit. 'Ergo, quid refert mea cui serviam, clitellas dum portem unicas?'       Quando nei governi cambiano le forme di potere, per i poveri non cambia niente, tranne il nome del padrone. E questa breve favola attesta che ciò è vero.  Un anziano, timoroso, faceva pascolare in un prato il (suo) asinello. egli spaventato all'improvviso dal rumore dei nemici, persuadeva l’asino a fuggire, affinché non...

Cicerone

 Origine e fondamenti della civiltà - (Cicerone) - Versioni Varie      Quis enim nostrum ignorat ita naturam tulisse ut quodam tempore homines, nondum neque naturali neque civili iure descripto, fusi per agros ac dispersi vagarentur, tantumque haberent quantum manu ac viribus per caedem ac vulnera aut erigere aut retinere potuissent? Qui igitur primi virtute et consilio prestanti exstiterunt, ii, perspecto genere humanae docilitatis atque ingenii, dissipatos unum in locum congregarunt, eosque ad mansuetudinem transduxerunt. Tum res ad communem utilitatem, quas puclicas appellamus, tum conventicola hominum, quae postea civitates nominatae sunt, tum domicilia coniuncta, quas urbes dicimus, invento et divino iure et humano, moenibus saepserunt. Atque inter hanc vitam perpolitam humanitate et illam immanem nihil tam interest quam ius atque vis. Horum utro si uti nolimus, altero est utendum. Vim volumus estingui: ius valeat nocesse est, id est sudicia, quibus omne ius con...

Senofonte

 Senofonte - Pace, benessere e dignità Εἰ δέ τις αὖ εἰς χρήματα κερδαλεώτερον νομίζει εἶναι τῇ πόλει πόλεμον ἢ εἰρήνην, ἐγὼ μὲν οὐκ οἶδα πῶς ἂν ἄμεινον ταῦτα κριθείη ἢ εἴ τις τὰ προγεγενημένα ἐπανασκοποίη τῇ πόλει πῶς ἀποβέβηκεν. Εὑρήσει γὰρ τό τε παλαιὸν ἐν εἰρήνῃ μὲν πάνυ πολλὰ χρήματα εἰς τὴν πόλιν ἀνενεχθέντα, ἐν πολέμῳ δὲ ταῦτα πάντα καταδαπανηθέντα• γνώσεται δὲ καὶ ἐν τῷ νῦν χρόνῳ διὰ μὲν τὸν πόλεμον καὶ τῶν προσόδων πολλὰς ἐκλειπούσας καὶ τὰς εἰσελθούσας εἰς παντοδαπὰ πολλὰ καταδαπανηθείσας, ἐπεὶ δὲ εἰρήνη γεγένηται, ηύξημένας τε τὰς προσόδους, καὶ ταύταις ἐξὸν τοῖς πολίταις χρῆσθαι ὅ τι βούλοιντο. Εἰ δέ τίς με ἐπερωτώῃ• «Η καί, ἄν τις ἀδικῇ τὴν πόλιν, λέγεις ὡς χρὴ καὶ πρὸς τοῦτον εἰρήνην ἄγειν;». Οὐκ ἂν φαίην• ἀλλὰ μᾶλλον λέγω ὅτι πολὺ θᾶττον ἂν τιμωροίμεθα αὐτούς, εἰ μηδένα παρέχοιμεν ἀδικοῦντα• οὐδένα γὰρ ἂν ἔχοιεν σύμμαχον. Se si crede che in ambito finanziario la guerra sia più redditizia della pace per la città, io non so come si potrebbe valutare questa questione meg...

Cicerone

 Cicerone    Tusculanae disputationes, liber Tertius – 1      Quidnam esse, Brute, causae putem, cur, cum constemus ex animo et corpore, corporis curandi tuendique causa quaesita sit ars atque eius utilitas deorum inmortalium inventioni consecrata, animi autem medicina nec tam desiderata sit, ante quam inventa, nec tam culta, posteaquam cognita est, nec tam multis grata et probata, pluribus etiam suspecta et invisa? An quod corporis gravitatem et dolorem animo iudicamus, animo morbum corpore non sentimus? Ita fit ut animus de se ipse tum iudicet, cum id ipsum, quo iudicatur, aegrotet.      Qual mai causa dovrei pensare che esiste, o Bruto, perché, risultando di anima e di corpo, si sia cercata un'arte per curare e proteggere il corpo e la sua utilità (sia stata) consacrata all'invenzione degli dei immortali, la medicina dell'anima al contrario non ugualmente è stata desiderata, prima di essere scoperta, nè tanto coltivata, dopo che fu co...

I giovani sono delle tenere pianticelle

 Versione di Latino  Traduzione in italiano e analisi del periodo  Testo latino Pueri regendi sunt hominibus prudentissimis et probis, quia ipsi quid faciendum vel fugiendum aut omittendum sit plerumque ignorant vel incerti sunt. At saepe pueri, cum (benché) semper eis servanda sint praecepta et consilia seniorum et parentum, aures libenter praebent hominibus improbis et fallacibus. Nam inest in puerili aetate mirabile quoddam studium novarum rerum et insuetorum itinerum. Hoc autem studium quodammodo iustum et secundum naturam esse haud dubie dicimus; sed adulescentibus, cum nova itinera et ignota ingressuri sunt, non ex certis finibus egrediendum est, ultra quos non licet consistere rectum. Nam adulescentuli similes videntur (sembrano) teneris arbusculis, quas regendas esse dicimus palis robustis, qui ventorum et imbrium vim sustineant. At multi adulescentuli putant se dedecus accepturos vel risum moturos esse oboedientia, et malunt errare et decipi: tandem vero eis paen...

Versione di Latino

 Coraggio di Alessandro nel sopportare il dolore Rege in tabernaculum relato, medici lignum sagittae corpori infixum ita, ut spiculum non moveretur, abscindunt. Corpore deinde nudato, animadverterunt hamos inesse telo, nec aliter id extrahi posse, quam ut vulnus augerent (aliter... quam ut vulnus augerent = in altro modo che allargando la ferita). Ceterum verebantur ne profluvium sanguinis fieret, quippe ingens telum erat et in viscera penetraverat. Critobulus, inter medicos artis eximiae, sed in tanto periculo territus, metuebat ne in ipsius caput parum prosperae curationis recideret eventus. Lacrimantem eum ac metuentem et sollecitudine propemodum exsanguem rex conspexerat: «Quid, inquit, quodve tempus expectas et cur non quam primum hoc dolore me liberas? An times ne reus sis, cum insanabile vulnus acceperim?». At Critobulus tandem, vel finito vel dissimulato metu, hortari eum coepit ut se continendum praeberet, dum spiculum evelleret: etiam levem corporis motum noxium fore. Rex...

Versione di Latino

 Cesare esprime il suo parere sulla pena da infliggere ai Catilinari Tum D. Iunius Silanus, de eis qui in custodiis tenebantur, et praeterea de L. Cassio, P. Furio, P. Umbreno, Q. Annio, si deprehensi essent (= se fossero stati catturati), supplicium sumendum esse decreverat. Sed Caesarem, ubi ad eum ventum est, gravitas rei non fugit; sic ille locutus est: «Omnes homines, patres conscripti, qui de rebus dubiis consultant, ab odio, amicitia, ira atque misericordia vacuos esse decet. Haud facile animus verum discernit ubi illi sensus officiunt, neque quisquam libidini et usui simul parere potuit. Ubi intenderis ingenium, illud valet, sed, si libido te possidet, ea dominatur, animus nihil valet. Memorare possum, patres conscripti, quae reges atque populi, ira aut misericordia impulsi, male consuluerint; sic eos saepe consiliorum quae ceperunt paenituit». Allora Decimo Giunio Silano, riguardo a quelli che erano tenuti in prigione, e inoltre riguardo a Lucio Cassio, Publio Furio, Publi...

Versione di Latino

 Gli antichi Romani imitavano le istituzioni degli altri popoli se le ritenevano buone Maiores nostri, patres conscripti, neque consilii neque audaciae eguere; neque superbia impediebat, quominus aliena instituta, si proba erant, imitarentur. Arma atque tela militaria a Samnitibus, insignia magistratuum a Tuscis pleraque sumpserunt. Postremo, si quid apud socios aut hostes idoneum videbatur, non recusabant quin cum summo studio domi exsequerentur: imitari quam invidere bonis malebant. Sed eodem illo tempore, Graeciae morem imitati, verberibus animadvertebant in cives, de condemnatis summum supplicium sumebant. Postquam res publica adolevit et multitudine civium factiones valuerunt, tum lex Porcia aliaeque leges paratae sunt, quibus exilium damnatis permissum est. Traduzione italiana I nostri antenati, o senatori (Padri Coscritti), non mancarono né di saggezza né di audacia; né la superbia impediva che imitassero le istituzioni altrui, se erano valide. Assunsero armi e strumenti mil...

Ugo Foscolo - Dei Sepolcri

 All’ombra de’ cipressi e dentro l’urne Confortate di pianto è forse il sonno Della morte men duro? Ove più il Sole Per me alla terra non fecondi questa Bella d’erbe famiglia e d’animali, E quando vaghe di lusinghe innanzi A me non danzeran l’ore future, Nè da te, dolce amico, udrò più il verso E la mesta armonia che lo governa, Nè più nel cor mi parlerà lo spirto Delle vergini Muse e dell’amore, Unico spirto a mia vita raminga, Qual fia ristoro a’ dì perduti un sasso Che distingua le mie dalle infinite Ossa che in terra e in mar semina morte? Vero è ben, Pindemonte! Anche la Speme Ultima Dea, fugge i sepolcri; e involve Tutte cose l’obblio nella sua notte; E una forza operosa le affatica Di moto in moto; e l’uomo e le sue tombe E l’estreme sembianze e le reliquie Della terra e del ciel traveste il tempo. Ma perchè pria del tempo a sè il mortale Invidierà l’illusïon che spento Pur lo sofferma al limitar di Dite? Non vive ei forse anche sotterra, quando Gli sarà muta l’armonia del g...